Uw ideeën over de staat en het openbaar bestuur lijken heel overtuigend. Ik ben een bioloog van opleiding, en voor een aantal principes die werken in de natuur ben ik innerlijk bereid om ze eenvoudig toe te passen op de sociale mechanismen. Ze hebben zeer veel met elkaar gemeen, en in de biologische wereld lijkt de evolutie mij de meest fundamentele wet. Het zenuwstelsel, dat is een bestuurssysteem de hoogste zin, afkomstig uit ongedifferentieerde weefsels. We weten niet waarom het is gebeurd, misschien als gevolg van een innerlijke noodzaak, niet te vatten door ons verstand. Om zo te zeggen. Maar kijkend naar de verdiensten van een ander niveau van evolutie, kunnen we precies begrijpen hoe dit proces ging. Elk schepsel is een monument voor een bepaalde stap. Hier is het van essentieel belang dat deze “hogere vorm”, het zenuwstelsel, in principe niet werkt “tegen” het organisme. Als zoiets gebeurde, zou het organisme reageren met onmiddellijke vernietiging, en het zenuwstelsel zou mee teniet gaan met het organisme.
Eigenlijk kan deze analogie worden toegepast op een systeem van “staat-samenleving”. Een slecht werkende staat is een uitstervende samenleving, en de staat sterft bijgevolg ook.
Biologische processen hebben absoluut geen “ethisch” aspect. Sociale diensten wel. Zo'n vreemd ding als moraal is niet gebaseerd op de klasse, ook niet op de groep, het is het uitsluitend verbonden aan het individu. Ongeacht hoe de staatsstructuur is, het bestuur is altijd in de handen van een persoon of een kleine groep van personen. Het niveau van hun moraal, zo het lijkt mij, bepaalt heel veel. Een theocratische, monarchale, democratische socialistische staat is goed of slecht, zo het lijkt mij, afhankelijk van het niveau van de moraliteit van zijn leiders. In deze zin is een goede monarchie beter dan een slechte democratie. Zo’n honderd jaar geleden zei Lev Sjestov [73]: "Waar geen vrijheid is, daar is geen brood". Wanneer er geen moraal is, kan er geen sociale rechtvaardigheid zijn - sta ik mijzelf toe om te parafraseren.
Het is moeilijk voor mij om met u in een discussie verwikkeld te raken - u heeft een geweldige ervaring in, en een specifieke kennis van beheersprocessen. Maar dan, vorige week, kwam een kennis naar mij toe - een theoretisch fysicus, die dertig jaar in Europa heeft geleefd, vertaler van veel boeken over management theorie, en gedurende meerdere avonden hadden we doorgeboomd over al die zaken die u heeft behabdeld in uw brief. Ik was uw zelfbenoemde vertegenwoordiger, terwijl hij mij vreselijk aanviel, daarbij een compleet ander systeem van argumenten opbouwend. U zou met hem een veel productiever gesprek hebben dan ik. Als gevolg daarvan, na te zijn opgezogen in een hele reeks van onbekende problemen, heb ik besloten om een dik boek van John Ralston Saul te lezen [74] Voltaire’s Bastards: The Dictatorship of Reason in the West). Ik weet niet of ik het zal lezen tot het einde, maar ik heb het gevoel dat dit boek veel beter met u kan discussiëren dan ik.
Michail Chodorkovskij en Platon Lebedev.
Ik geef eerlijk toe dat veel van wat u in uw laatste brief geschreven heeft bij mij innerlijke protest heeft opgewekt. Ik geef ook toe dat ik zeer ijverig antwoorden heb geschreven - op elk van uw uitlatingen - de hele week lang, en toen besefte ik dat ik noch over voldoende deskundigheid beschik, noch een oprechte interesse betoon in de onderwerpen die zo belangrijk zijn voor u. Tot op het punt dat er een gevoel van onbehagen ontstond, dat mij bekend voorkwam van in mijn schooljaren, toen ik een examen in sociale studies moest doen, of aan de universiteit, in de geschiedenis van de partij. Neen, onmogelijk.
Uiteindelijk komt mijn rol er in essentie op neer om u een reden te geven om alles waar u de afgelopen zes jaar heeft over nagedacht uit te drukken, zodat zoveel mensen, wier ogen op u gericht zijn en wier zielen u toegenegen zijn - met name u als een persoon die gedwongen wordt om grote openbare rekeningen te vereffenen met zijn persoonlijke, unieke, onherhaalbare leven en gezondheid, - zouden weten welke prijs u precies betaalt.
Ik hoop vurig dat er nog een moment in het leven wanneer we zullen samen zitten met een kopje thee, met zijn drieën - ik zal mijn vriend uitnodigen, met wie ik een week lang uw opvattingen heb besproken over de staat, haar macht en haar rol - en jullie vechten, en ik zit in een hoek, kijkend en luisterend, dat is mijn favoriete bezigheid sinds mijn jeugd - om te luisteren naar slimme discussies.
Ik wens u sterkte, gezondheid, vitaliteit.
Ljoedmila
Noten
[73] Lev Isaakovitsj Sjestov (1866-1938) was een Oekraïens/ Russisch existentialistisch filosoof. Hij emigreerde naar Frankrijk in 1921, op de vlucht voor de nasleep van de Oktoberrevolutie. Hij staat bekend om zijn verzet tegen de dominante plaats die de rede heeft in de filosofie.
[74] John Ralston Saul (°1947) is een Canadese auteur, essayist en voorzitter van International PEN. Saul is vooral bekend voor zijn commentaren over de aard van het individualisme, burgerschap en het publieke welzijn, het falen van managers en de verwarring tussen leiderschap en management.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten