zondag 21 december 2014

Homosexuele propaganda op Russisch geld

In januari 2013 besloot de Russische Doema om "homoseksuele propaganda" uit het leven van de Russen te bannen met het besluit nummer 388-1-1. Twee weken later bedekte het Bolsjoi Theater in Moskou de geslachtsdelen van het standbeeld van Apollo boven de ingang van het theater met een vijgenblad. Het standbeeld is van de hand van beeldhouwer Pjotr Clodt.

Maar dat bewuste standbeeld is ook afgebeeld ook op de Russische 100 roebel biljetten, zoals werd opgemerkt door een scherpzinnig lid van de Doema. Rusland is dus "een van de weinige landen in de wereld dat genitaliën toont op zijn geld". Daarom werd een wetsvoorstel uitgewerkt om deze "pornografische afbeelding van Apollo en zijn wagen" te verbieden.

De genitaliën op het bankbiljet zijn ongeveer een millimeter groot en het zou bijzonder veel werk vergen om ze te verwijderen, wat waarschijnlijk de reden is waarom de Centrale bank niet niet zo gelukkig is met het voorstel.

Op de Russische markten en in de winkels is het 100 roebel biljet het meest verhandelde biljet, waardoor de meeste Russen dus elke dag ongewild homoseksuele propaganda uitwisselen.

zaterdag 20 september 2014

Nieuwe start voor Open Rusland

Vandaag heeft Michail Chodorkovskij tijdens een online conferentie een nieuwe start gegeven aan Open Rusland. Oorspronkelijk was de Stichtig Open Rusland opgericht door Chodorkovskij en de aandeelhouders van de oliemaatschappij Yukos in 2001 met het doel om in Rusland een burgermaatschappij op te richten en uit te bouwen. De Stichtig Open Rusland zal vooral bekend blijven omwille van enkele succesvolle initiatieven zoals de School voor Open Politiek, de Federatie voor Internetopleidingen en de Club voor Regionale Journalistiek. In 2006 zorgde een systematische campagne van bedreigingen en intimidaties door de Russische overheid ervoor dat de organisatie haar werk niet meer kon verderzetten.

Vandaag wil Open Rusland burgers van binnen en buiten Rusland verenigen, die de Europese waarden delen van een sterke, dynamische, vooruitkijkende samenleving die gefundeerd is op de effectieve democratische instellingen van een rechtsstaat. Open Rusland wil deze burgers helpen om te communiceren en samen te werken, om hun stem te laten horen, en om ze te mobiliseren voor gemeenschappelijke interesses en standpunten.

Open Rusland is geen politieke organisatie; het is eerder een “horizontale alliantie” van individuën en groepen die door samen te werken verandering kunnen teweegbrengen.

Méér over Open Rusland en haar activiteiten kan u vinden op de website van de organisatie.

Michail Chodorkovskij en Natalia Gevorkjan
op het Open Rusland forum in Parijs vandaag.

donderdag 31 juli 2014

Hoe het verder ging...

Als president toonde Vladimir Poetin dat hij de technieken van de oude KGB nog goed onder de knie had. Het opmerkelijkste voorbeeld zijn wellicht de processen tegen Michail Chodorkovskij (°Moskou, 20/06/1963) en Platon Lebedev (°Moskou, 29/11/1956), de gewezen eigenaars van het oliebedrijf Yukos. Chodorkovskij had zich niet alleen laten opmerken door zijn kritiek op de corruptie in het Russische staatsbestel, maar ook door zijn inzet voor meer openheid met zijn beweging Открытая Россия (Otkrytaja Rossija) of Open Rusland, en zijn steun aan oppositiepartijen.

In 2003 werden Chodorkovskij en Lebedev gearresteerd op verdenking van belastingontduiking, fraude en verduistering. Yukos werd zo goed als ontmanteld, waarbij de meest winstgevende onderdelen te beurt vielen aan Rosneft, een oliebedrijf dat geleid wordt door Igor Setsjin (°Leningrad, 07/09/1960). Setsjin is een voormalig KGB-spion en één van de meest conservatieve adviseurs van Vladimir Poetin. Hij was vice-premier in het kabinet van Poetin en leider van het Комманда Силовиков (Kommanda Silovikov) of De Mannen van de Macht, een lobby van voormalige KGB-agenten - en dus vrienden van Poetin - in het Kremlin.

In een poging om de aandacht van het proces af te leiden, werd het gevoerd in de minder beduidende rechtbank van het Mesjtsjanskij district in Moskou. Achter de schermen speelden echter het Kremlin en het Moskouse Eerste Gerechtshof, de hoogste rechterlijke instantie van de stad Moskou, een sturende rol. Op 31 mei 2005 werden Chodorkovskij en Lebedev veroordeeld wegens belastingontduiking en fraude tot 9 jaar gevangenisstraf. Op 22 september 2005 werd in een zitting van slechts één dag het vonnis in hoger beroep bevestigd waarbij de opgelegde straf tot 8 jaar werd verlaagd.

Omdat Chodorkovskij en Lebedev dreigden voorwaardelijk vrij te komen nog vóór de presidentsverkiezingen van 2012, en dus mogelijk het heraantreden van Poetin als president konden verstoren, doken nieuwe “strafbare feiten” op, en werd een tweede proces tegen hen op touw gezet, waarbij ze onder meer beschuldigd werden van de diefstal van 350 miljoen ton olie. Naast het feit dat dit fysiek haast onmogelijk is, bleek ook dat rechter Viktor Danilkin (°1957) regelmatig tijdens de processen werd bijgestuurd door het Kremlin. Danilkin had moeite met de soms absurde beschuldigingen en moest dus regelmatig "bijgepraat" worden.

Natalja Vasiljeva, een assistente van rechter Danilkin, getuigde op 14 februari 2011 dat de rechter zijn vonnis had voorbereid om het voor te lezen op 16 december 2010. Op 15 december echter werd de uitspraak om onduidelijke redenen verdaagd naar 27 december. Op 16 december werd duidelijk waarom: Poetin hield die dag een geruchtmakende toespraak waarin hij zei dat Chodorkovskij een dief was en dus in de gevangenis thuishoorde. Vasiljeva getuigde dat het oorspronkelijke vonnis van Danilkin gewijzigd werd en dat de rechter het nieuwe vonnis tegen zijn wil had voorgelezen. Als gevolg van dat aangepaste vonnis konden Chodorkovskij en Lebedev niet vóór augustus 2014 vrijkomen.

In 2011 vroeg de toenmalige Russische president Dmitrij Medvedev aan de Kremlin Raad voor Mensenrechten om de zaak Chodorkovskij nader te onderzoeken. De Raad kwam tot de conclusie dat Chodorkovskij en Lebedev onschuldig waren. Het leidde niet tot een vrijlating, integendeel: de negen leden van de Raad werden beschuldigd van omkoping. Vijf van hen werden het voorwerp van ondervragingen en vervolgingen. Sommigen verloren hun baan of moesten naar het buitenland uitwijken. Bovendien werd een derde rechtzaak tegen Chodorkovskij en Lebedev voorbereid.

In de aanloop naar de Olympische Winterspelen van 2014 in Sotsji, een project waar Poetin wou schitteren voor het oog van de wereld, hadden heel wat wereldleiders aangekondigd dat ze niet aanwezig zouden zijn. Echte redenen werden niet opgegeven, maar het was duidelijk dat de wijze waarop de mensenrechten werden geschonden in Rusland aan de basis lag. Vooral de arrestatie van 30 Greenpeace activisten enkele maanden eerder, de zaak Chodorkovskij en de Russische anti-homowet waren een doorn in het oog. Op 17 december 2013 had de Amerikaanse president Barack Obama gezegd dat hij zelf niet zou komen. In de delegatie die hem zou vertegenwoordigen benoemde hij twee notoire homo's: tennislegende Billie Jean King en hockeyspeler Caitlin Cahow. Volgens de Amerikaans-Russische journaliste Masha Gessen doemde voor Poetin het spookbeeld op om zich bij de opening van zijn persoonlijk prestigeproject omringd te zien met "alleen de Oekraïense president en twee Amerikaanse homo's". Hoedanook, op 19 december 2013 kondigde Poetin onverwacht aan dat Michail Chodorkovskij gratie kon krijgen, wat de dag nadien ook meteen gebeurde: op 20 december 2013 landde Chodorkovskij als een vrij man in Berlijn. Volgens Poetin kan hij ongehinderd terug naar Rusland komen, maar of dat ooit zal gebeuren is twijfelachtig, want de onderzoeken in de mogelijke derde rechtzaak werden niet stopgezet.

Op 28 juli 2014 werd Rusland door het Permanent Hof van Arbitrage in Den Haag veroordeeld voor de wijze waarop Michail Chodorkovskij en Yukos werden behandeld. Naast het feit dat Rusland veroordeeld werd tot een zeer zware schadevergoeding van 50 miljard dollar, was het Hof ook zeer hard in zijn motivatie. De ontmanteling van Yukos was politiek gemotiveerd, met als doel het bedrijf het faillissement in te duwen, zijn activa aan te slaan en toe te wijzen aan staatsbedrijven en de CEO van het bedrijf, Michail Chodorovskij, politiek monddood te maken.

Het gaat om de grootste schadevergoeding ooit toegekend door het Hof in Den Haag: ze is 20 keer groter dan de op een na grootste en houdt niet eens rekening met klachten van minderheidsaandeelhouders van wie de dossiers nog moeten worden onderzocht.

De gevolgen voor Rusland zijn enorm: de som bedraagt 11 % van ‘s lands nationale valutareserves en 10 % van het overheidsbudget. Ook zullen er gevolgen zijn voor Rosneft, de energiereus die de meeste van Yukos’ activa in handen kreeg, en die sinds kort BP als minderheidsaandeelhouder heeft. De Russen moeten tegen 2 januari 2015 met geld over de brug komen, zoniet beginnen verwijlintresten te lopen. Hoewel Rusland het vonnis niet kan aanvechten zal het "alle middelen aanwenden om het ongedaan te maken". Betaalt het land niet dan kunnen volgens de conventie op arbitrage uit 1958 Russische activa in 150 landen worden aangeslagen om het vonnis uit te voeren.

In de entourage van Poetin maakt men zich allerminst zorgen. Eén van de mensen uit diens inner circle zei tegen de Financial Times dat het vonnis in het licht van de geopolitieke problemen met Oekraïne onbelangrijk was: "Er komt een oorlog in Europa. Denkt u nu echt dat dit van enig belang is?"